πηγή: avgi.gr

ρεπορτάζ: Κώστας Παπαντωνίου

Αν είσαι άστεγος, δεν είσαι το ίδιο με τους άλλους. Είσαι ο "βρομιάρης", που δεν πρέπει το παιδί των άλλων να καθίσει δίπλα σου. "Θυμάμαι μια μάνα να λέει στην κόρη της να μην κάτσει δίπλα στον βρομιάρη, δηλαδή σε μένα. Όταν της μίλησα ντράπηκε. Α, είστε Έλληνας, συγνώμη, μου είπε", λέει ο Χρήστος, 55 ετών, άστεγος 7 "ολόκληρα" χρόνια στο λιμάνι του Πειραιά. Συναντηθήκαμε μαζί με τον φίλο του Παναγιώτη, 51 ετών, επίσης άστεγο, στον χώρο αναμονής των επιβατών. Πρωί Πέμπτης, δεν υπήρχε κανείς, παρά μόνο η καθαρίστρια, με την οποία οι σχέσεις τους θυμίζουν σχέση γειτόνων. Αντιστοίχως πάνε και τα υπόλοιπα. Αντί να δίνουν ραντεβού σε καφετέριες συναντιούνται στις πύλες του λιμανιού. "Το καλύτερο σημείο είναι μεταξύ της Ε7 και της Ε8. Έχει θάλασσα και δροσιά στο σημείο που βρισκόμαστε", λέει ο Παναγιώτης.

Έλληνες στην πλειονότητά τους

Οι άστεγοι που διαβιούν στο λιμάνι ξεπερνούν τους 200. Ο αριθμός τους πολλαπλασιάστηκε τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης. "Θα βρεις ναυτικούς, αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού, έναν αρχιτέκτονα, ακόμη και οδοντίατρο", αναφέρει ο Χρήστος. Η εκτίμησή του επιβεβαιώνεται και από τον δήμο και από τους εμπλεκόμενους κοινωνικούς φορείς. Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι Έλληνες, ενώ υπάρχουν λίγες γυναίκες. "Έχουμε μια Κρητικιά γιαγιά. Μου έλεγε ότι είχε ένα δίπατο σπίτι με τις κοτούλες της, τα δέντρα της, το ένα, το άλλο. Της το 'έφαγαν' τα εγγόνια και την πέταξαν έξω", λέει ο Χρήστος διηγούμενος μια ιστορία από τις πολλές που θα αρκούσαν για να γράψει βιβλίο.

Πήγε στο λιμάνι τον χειμώνα του 2008, με χιονιά. "Εχω σπουδάσει αξιωματικός Εμπορικού Ναυτικού. Έκανα το επάγγελμα για 4,5 χρόνια, από το 1974 μέχρι το 1978, αλλά τα παράτησα γιατί με είχε φθείρει ψυχολογικά. Τελευταίο μου επάγγελμα ήταν security στη νέα Μητρόπολη της Αγίας Τριάδας, μέχρι που έγινε μητροπολίτης ο Σεραφείμ. Μετά έμεινα άνεργος και απ' όταν έχασα τη γυναίκα μου δεν με ενδιέφερε τίποτα".

"Την πρώτη μέρα δεν είχα ούτε κουβέρτα να ζεσταθώ"

Τους τελευταίους τέσσερις μήνες ο Χρήστος και ο Παναγιώτης μοιράζονται την ίδια καθημερινότητα, διαβάζουν βιβλία, συζητάνε για πολιτικά και μπάλα. Έχουν επίσης κοινό παρελθόν που τους συνδέει, καθώς και ο Παναγιώτης ήταν αξιωματικός του Εμπορικού Ναυτικού. "Πριν από τρία χρόνια έγινε μια λάθος κίνηση με αποτέλεσμα να βρεθώ στη θέση του αποδιοπομπαίου τράγου. Μετά δεν μπορούσα να βρω δουλειά, χώρισα με τη σύζυγό μου και γενικώς όλα άλλαξαν", εκμυστηρεύεται ο Παναγιώτης.

Μένοντας μόνος στο σπίτι, χωρίς έσοδα και χωρίς να θέλει να πει την αλήθεια στους "βολεμένους" γονείς του, από περηφάνια πήγε στο λιμάνι. "Καθ' ότι Πειραιώτης, ήθελα έναν οικείο χώρο", εξηγεί, ενώ θυμάται την πρώτη μέρα. "Είχα ψοφήσει στο κρύο, δεν είχα κουβέρτα ούτε τίποτα. Προσπαθούσα να ζεσταθώ, αλλά τίποτα. Μέχρι που τα παιδιά μού έδωσαν κάτι να σκεπαστώ και άρχισα να... προσαρμόζομαι".

"Πήγα να πάρω πίσω τα δανεικά και άλλαξε πεζοδρόμιο"

Τα φθαρμένα ρούχα και παπούτσια, το καπέλο με το ξηλωμένο σηματάκι μεγάλης εταιρείας που φορά, ίσα για να προστατεύεται λίγο από τον ήλιο, συμπληρώνουν το απόλυτο κοντράστ με την παλιά του ζωή. "Έχω ταξιδέψει σε 78 χώρες και σε 174 λιμάνια. Πριν από χρόνια είχα στην τσέπη 2,5 και 3 χιλιάδες ευρώ. Θυμάμαι να μου ζητάει 'φίλος' λεφτά για τις κόρες του. Του έδωσα, αλλά όταν πήγα τώρα που είμαι δύσκολα να του πιάσω κουβέντα, άλλαξε πεζοδρόμιο". Οι άνθρωποι ξεχνούν εύκολα, πιστεύει. "Όταν δεν είχαν να πάρουν κάτι από εμένα πια, σταμάτησαν να ενδιαφέρονται".

Στους γονείς του, όπως και στους υπόλοιπους δικούς του, λέει ψέματα. "Προσπαθώ να κρατώ αποστάσεις και όταν μιλάμε στο τηλέφωνο, δεν λέω πού είμαι". Του λείπει πολύ η αίσθηση της αξιοπρέπειας. Του λείπουν τα απλά "όπως να είμαι με κάποια. Έχω πρόβλημα πια με το άλλο φύλο".

"Κουβέρτα, ό,τι πολυτιμότερο"

Η αξιοπρέπεια των αστέγων ποδοπατείται συχνά - πυκνά από τα σχόλια περαστικών και εργαζομένων σε πλοία. "Άκουσα από έναν αντιναύαρχο του Αργοσαρωνικού να απαντά σε ναυτικό, που είχε πει νωρίτερα ότι τον... ενοχλούμε: 'Γράψ' τους στ' αρχίδια σου'. Η αξιοπρέπειαποδοπατείται και από την επίδειξη δύναμης των αστυνομικών: "Σε άλλες περιπτώσεις,εξώφθαλμα παράνομες, κλείνουν τα μάτια. Σε εμάς όμως δείχνουν παραπάνω ευαισθησία", υποστηρίζει ο Παναγιώτης.

Υπάρχει ακόμη ο φόβος της κλοπής. "Τα βράδια κάποιοι μένουν ξύπνιοι μέχρι να τους πάρει ο ύπνος, μη και μας πάρουν πράγματα που μπορεί να σου ακούγονται μηδαμινής αξίας, όπως η κουβέρτα, αλλά στη δική μας ζωή είναι πολύτιμα όπως η κουβέρτα".

"Χρειάζεσαι ρούχα για να βρεις δουλειά"

Παρ' ότι κάθε μέρα που περνούν στο λιμάνι τους φθείρει σωματικά και πνευματικά, δεν έχουν σταματήσει να ελπίζουν ότι θα επιστρέψουν σε μια ζωή που έστω τα αυτονόητα θα είναι αυτονόητα. "Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Συνεχίζουμε να ψάχνουμε για δουλειά και κάνουμε κάποια περιστασιακά μεροκάματα". Για να μπορείς να βρεις σταθερή όμως δουλειά "χρειάζεται να έχεις και ρούχα, να είσαι καθαρός, να μπορείς να πάρεις και τα μέσα για να πας κάπου". Τίποτα από όλα  αυτά δεν είναι φυσικά δεδομένο για εκείνους.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΤΕΓΟΥΣ

"Πήγαμε τη μαγειρίτσα του δήμου στους απλήρωτους ναυτικούς"

Οι δικές τους δυσκολίες τους κάνουν να αισθάνονται την ανάγκη να βρίσκονται δίπλα σε όσους περνούν επίσης δύσκολα. "Μάθαμε ότι στο πλοίο 'Παναγία Τήνου' το πλήρωμα είχε να πληρωθεί κοντά ένα χρόνο. Τους πήγαμε λοιπόν μερίδες από τη μαγειρίτσα που μας είχε δώσει ο δήμος". Αντίστοιχα αλληλέγγυοι στέκονται και μεταξύ τους. Ενώ μιλάμε ένας νέος άντρας "τσιμπά" ένα τσιγάρο από τον Χρήστο. "Μοιραζόμαστε ό,τι μπορούμε", λένε. Η μοιρασιά γίνεται περισσότερο επιτακτική όταν η κατάσταση γίνεται δυσκολότερη. "Οι οργανώσεις και ο δήμος βοηθούν, αλλά υπάρχει ταβάνι. Το δικό τους ταβάνι για μας μπορεί να σημαίνει μέρες χωρίς να τρώμε τίποτα". Δεν λείπουν και τα ακριβώς αντίθετα περιστατικά. "Κόσμος που μαχαιρώνεται για το τίποτα, αλλά είναι η εξαίρεση".

Στην κατεύθυνση της ενεργοποίησης των αστέγων, η Αλληλεγγύη Πειραιά επιχειρεί την Κυριακή να διοργανώνει από κοινού με τους αστέγους σταθερά συλλογική κουζίνα στην Πλατεία Αλληλεγγύης. Στόχος είναι να καλυφθεί η ανάγκη των αστέγων για σίτιση την Κυριακή, ημέρα που δεν γίνονται συσσίτια ή συλλογικές κουζίνες στον Πειραιά. "Υπάρχει κόσμος που πηγαίνει με τα πόδια μέχρι την Αθήνα για να φάει", αναφέρει στην "Α" ο Σωτήρης Αλεξόπουλος που συμμετέχει στην κοινωνική δομή ως εθελοντής. Σύμφωνα με τον Σ. Αλεξόπουλο, η λύση για την αύξηση των αστέγων βρίσκεται στην αξιοποίηση των κτηρίων που βρίσκονται σε αχρησία. Έτσι, "δεν θα έχουμε συγχρόνως σπίτια χωρίς ανθρώπους και ανθρώπους χωρίς σπίτια".